Tema é estudado pelo Instituto de Química da Unesp
As nanociências e nanotecnologias apresentam um crescimento do número de trabalhos científicos publicados e solicitação de patentes, bem como uma consolidação no mercado tecnológico mundial. No entanto, os cientistas, as organizações governamentais e não-governamentais, bem como os consumidores manifestam preocupações quanto aos riscos à saúde humana, segurança ocupacional e ambiental das aplicações da nanotecnologia.
Apesar dos interesses econômicos e planos estratégicos governamentais de incentivo à pesquisa científica nas áreas de síntese, caracterização e aplicações das nanopartículas, não há uma correlação consistente entre os resultados dos testes toxicológicos in vitro e os efeitos a curto e médio prazo da exposição às nanopartículas em modelos in vivo, bem como os dados epidemiológicos são praticamente inexistentes.
O Grupo de Biomateriais do Instituto de Química da Unesp de Araraquara acaba de publicar o livro “Engineered nanomaterials: nanotoxicology issues, nanosafety and regulatory affairs”, com autoria dos pesquisadores: Carla dos Santos Riccardi (Farmacêutica-Bioquímica e Doutora em Biotecnologia), Márcio Luiz dos Santos (Doutor em Química) e Antonio Carlos Guastaldi (Professor Titular do Departamento de Físico-Química do Instituto de Química de Araraquara da Unesp), pela Editora Cultura Acadêmica da Unesp. O livro está disponível gratuitamente em http://www.culturaacademica.com.br/catalogo-detalhe.asp?ctl_id=520
O livro conclui que os benefícios da nanotecnologia nas diversas áreas de atuação são imprescindíveis para a consolidação de planos estratégicos econômicos mundiais desde 2000. Em contradição, a avaliação e o gerenciamento dos riscos desta tecnologia tornaram-se um desafio que requer uma análise científica multidisciplinar e ações regulatórias harmonizadas dos produtos nanotecnológicos disponíveis comercialmente.
Em geral, as estratégias internacionais de regulação em nanotecnologia priorizam um processo adaptativo de auto-regulamentação e consolidação da legislação específica para nanoprodutos envolvendo medidas de transparência sobre o assunto; colaborações entre instituições de pesquisa, organizações governamentais/não-governamentais, indústrias e consumidores; e divulgação pública. Assim, as agências reguladoras internacionais têm sido bem sucedidas na implementação de procedimentos de segurança para a saúde humana relacionados com exposições ocupacionais.
No entanto, observou-se que os impactos para a saúde humana e para o meio ambiente quanto a utilização em longo prazo de nanoprodutos ainda são desconhecidos. A maioria dos documentos analisados sobre o tema enfatiza que os formuladores de políticas públicas em todo o mundo precisam desenvolver estruturas de base científica mais eficaz para gerenciar os riscos associados ao desenvolvimento da nanotecnologia.
Em relação à proposta de uma legislação específica para nanoprodutos comercialmente disponíveis, a literatura destaca que há uma dificuldade de regulação devido aos resultados científicos conclusivos, envolvendo alguns aspectos relevantes na área, tais como a identificação e gestão dos impactos dos nanomateriais durante a cadeia de produção do produto; monitoramento do ciclo de nanopartículas persistentes no meio ambiente; e da complexidade na definição de níveis aceitáveis de partículas presentes em condições de trabalho, exposição ambiental e consumidor de nanoprodutos.
Dentro deste contexto, há um questionamento: quais as direções estratégicas mundiais quanto a uma regulação específica para o uso da nanotecnologia?
Até o momento, não há uma regulação internacional específica para os produtos disponíveis comercialmente que incorporem nanopartículas em alguma etapa do processamento industrial. Outro ponto a ser argumentado refere-se a ausência de protocolos internacionais padrão confiáveis para a avaliação da toxidade humana e ambiental às nanopartículas.
Um fator incontestável deve-se a melhoria da qualidade e custo-benefício dos produtos e processos nanotecnológicos, bem como os benefícios sociais agregados a esta tecnologia. Portanto, as empresas têm desenvolvido planos estratégicos de negócios e políticas em pesquisa, desenvolvimento e inovação com o intuito de vantagens competitivas industriais nas áreas de alimentos, cosméticos, farmacêutica, medicina, esportes, têxtil, automotiva, aeroespacial, militar, engenharia civil, energia entre outros.
O LIVRO
O livro é organizado em seis capítulos e identifica os progressos científico, tecnológicos, econômicos e sociais das nanotecnologias, bem como enfatiza o papel dos cientistas para o direcionamento de novas tedências nanotecnológica sem negligenciar a responsabilidade com a saúde humana, animal e meio ambiente.
Os capítulos 1 e 2 descrevem os aspectos científicos, tecnológicos, econômicos e socias da nanotecnologia. Os progressos econômicos mundiais para a aplicação da nanotecnologia à área da saúde humana foram avaliados por meio de pesquisa pública em endereços eletrônicos de empresas de consultoria, que atuam na área de pesquisa de mercado, e relatórios de empresas do setor.
Os investimentos internacionais em nanociências e nanotecnologias, bem como Programas Estratégicos Brasileiros em nanotecnologia foram avaliados por consulta pública de relatórios e editais públicos dos representantes governamentais, incluindo Organização para a Cooperação e Desenvolvimento Econômico, Projeto em Nanotecnologia Emergentes, Programa ObservatoryNano e empresas de consultoria em pesquisas econômicas sobre nanotecnologia.
No contexto nacional, os documentos de investimentos em pesquisas foram avaliados consultando os endereços eletrônicos do Ministério da Ciência, Tecnologia e Inovação, da Financiadora de Estudos e Projetos (Finep) e do Conselho Nacional de Desenvolvimento Científico e Tecnológico (CNPq).
A consolidação da tecnologia na escala nanométrica, após a implantação em escala industrial, promove um crescimento sustentável da economia mundial, sendo que as áreas com potencial em nanotecnologia em ordem de liderança de mercado englobam os setores de medicina, biotecnologia, sistemas de liberação controlada de fármacos, cosméticos, bioenergia e biodispositivos.
Os planos estratégicos governamentais dos líderes mundiais na área da nanotecnologia englobam frentes de trabalho na área de nanotoxicologia com investimentos financeiros relevantes a partir de 2005.
O Brasil apresenta uma expressão significativa em termos de investimentos públicos em pesquisa, desenvolvimento e inovação na área de nanotecnologia.
Porém, a agenda brasileira de programas de incentivos governamentais lança um edital público na área de nanotoxicologia e nanoinstrumentação somente em dezembro de 2011.
O capítulo 3 fornece a literatura no domínio da revolução científica em nanociências e nanotecnologias, bem como aspectos da toxicidade de nanopartículas à saúde humana. Os principais critérios desta revisão sistemática foram: 1) identificar os trabalhos científicos relacionados a síntese e caracterização físico-química das nanopartículas; 2) fornecer o número de trabalhos científicos com uma contribuição substancial em termos de avaliação das nanopartículas por testes in vitro e in vivo (nanotoxicologia); 3) avaliar os trabalhos epidemiológicos, ou seja, os estudos sobre a exposição humana versus os efeitos das nanopartículas à saúde; e 4) identificar o número de trabalhos científicos na área de impactos ambientais da nanotecnologia.
O capítulo aponta que uma variedade de nanopartículas pode ser citotóxica e/ou genotóxica para células cultivadas in vitro, no entanto, há inconsistências nos resultados científicos quando se correlaciona os testes in vivo.
Outro aspecto inclui o escasso número de literatura científica na área epidemiológica dificultando a análise do impacto da nanotecnologia a curto e longo prazo. Portanto, em condições in vitro, as nanopartículas podem interagir com os sistemas celulares consideravelmente diferentes do que os modelos animais de avalição dos sistemas biológicos por testes in vivo. O capítulo apresenta uma tabela contendo mais de 500 trabalhos científicos na área de nanotoxicologia.
Os resultados contraditórios encontrados após a análise comparativa dos trabalhos científicos sugerem a relevância no entendimento de aspectos críticos para avaliação do tema, tais como: importância da dose, taxa de dose e biocinética; importância da metrologia para a caracterização físico-química de nanopartículas; avaliação da exposição humana e biodisponibilidade de nanopartículas e nanomateriais manufaturados; avanço de novas abordagens de testes de avaliação de identificação de perigos e riscos e métodos analíticos; novas metodologias analíticas para validação da correlação entre os testes in vitro e in vivo; e avaliação de riscos dos nanomateriais para a saúde humana.
A determinação dos valores dos limites de exposição ocupacional e questões epidemiológicas, que são derivados a partir dos dados toxicológicos, requerem uma instrumentação analítica confiável para que haja a gestão de riscos resultantes da exposição aos nanomateriais, a fim de permitir uma avaliação da toxicidade em condições de exposição a curto e longo prazo. Com base nas informações relatadas nos capítulos anteriores torna-se óbvio que existem muitas lacunas de informação que necessitam de planos estratégicos de pesquisa.
Além disso, os dados da pesquisa devem ser transcritos como norteadores de diretrizes e normas regulatórias que atendam as diferentes áreas de atuação da nanotecnologia, bem como considerações em segurança ocupacional e impactos ambientais. Portanto, há uma interrelação entre os aspectos de produção e caracterização das nanopartículas, nanometrologia, nanotoxicologia e assuntos regulatórios em nanotecnologia para um desenvolvimento harmonizado.
O capítulo 4 descreve o desenvolvimento de métodos alternativos ao uso de animais na área da nanotecnologia. A temática apresenta uma relevância mundial que fomenta e privilegia o princípio dos 3Rs (do termo em inglês, Reduction, Refinement and Replacement) que reflete na redução do número de animais experimentais (1), minimização da dor, sofrimento ou estresse do animal (2), ou substituição do uso de animais vertebrados vivos (3), permitindo a existência de uma infraestrutura laboratorial e de recursos humanos especializados capazes de implantar métodos alternativos ao uso de animais, bem como desenvolver e validar novas metodologias analíticas considerando as áreas da nanotecnologia.
O capítulo 5 apresenta uma análise dos assuntos regulatórios em nanotecnologia. Os quadros governamentais internacionais foram avaliados quanto a avaliação e gestão de riscos, bem como os questionamentos mundiais em assuntos regulatórios da nanotecnologia e as diretrizes de segurança para o manuseio das nanopartículas e os impactos ambientais dos nanomateriais. As medidas de segurança ocupacional essenciais são praticamente o uso de máscaras de proteção contendo membranas filtrantes, luva de proteção adequada para substâncias de alta toxicidade e sistemas de ventilação do ambiente com dosagem periódica do número de partículas dispersas no ar.
As agências européias e norte-americanas de segurança ocupacional têm enfatizado o uso de Fichas de Segurança de identificação e informação quanto ao perigo de manipulação e medidas de controle de riscos de acidentes frente à exposição das nanopartículas. Porém, um instrumento regulatório específico para a nanotecnologia ainda é tema de discussões internacionais.
Diversos países anunciaram um “Plano de Ação” com o intuito de abordagens seguras, transparentes, integradoras e responsáveis para as nanociências e nanotecnologias, incluindo França, Noruega, Finlândia, Alemanha, Reino Unido, Japão, Estados Unidos e o grupo BRICs (Brasil, Rússia, India e China).
As organizações mundiais de especialistas na área alertam para ações imediatas em termos de programas de pesquisa científica com normalização e validação de métodos para a escala nanométrica, com o intuito de reduzir as incertezas nas questões de nanotecnologia.
O desenvolvimento globalmente harmonizado foi iniciado pelas Organizações Internacionais de Padronização (ISO e ASTM) e Organização para a Cooperação e Desenvolvimento Econômico (OCDE). A União Européia e os Estados Unidos têm anunciado grandes desafios no processo regulatório e avaliação da eficácia das abordagens globais existentes no domínio das nanotecnologias.
Dessa forma, os mecanismos atuais de gestão de risco de nanoprodutos nos cenários internacional e brasileiro foram analisados, com o intuito de identificar e avaliar os desafios em nanosegurança e nanoregulação.
No âmbito internacional pôde-se avaliar a evolução em termos de ações governamentais, diretrizes de agências reguladoras, ações de organizações não-governamentais e incentivo do setor privado para establecer uma regulação em nanotecnologia. A maioria dos países atualiza banco de dados eletrônicos de acesso público com o intuito de reunir e divulgar informações para o desenvolvimento de padrões e regulamentos relativos à segurança social e ambiental quanto ao desenvolvimento e aplicação das nanotecnologias.
No cenário brasileiro não há um controle sobre essa tecnologia e os impactos nanotoxicológicos são pouco difundidos no país. O panorama internacional demonstra um histórico de dificuldades para delinear planos estratégicos de gerenciamento de riscos à saúde humana e ao meio ambiente ocasionados pela exposição ocupacional, geração de resíduos industriais e consumo dos nanomaterias.
Mais de 400 documentos internacionais, incluindo guias de práticas obrigatórias e não-obrigatórias, manuais de orientação em nanosegurança, projetos de lei e diretrizes em nanoregulação, analisam o progresso dos programas de políticas públicas mundiais na área de nanossegurança e nanorregulação.
A maioria dos documentos cita a necessidade de ações harmonizadas em aspectos em liderança e governância em nanotecnologia, benefícios da nanotecnologia, discussão sobre uma adaptação da legislação existente ou regulação/fiscalização específica para os nanoprodutos, e aspectos éticos e sociais da nanotecnologia.
A perspectiva para o delineamento de um plano regulatório em nanotecnologia deve envolver uma maior transparência do setor industrial no processo de regulação dos nanoprodutos; metas segmentos envolvidos na gestão de riscos regulação da nanotecnologia (Universidades e Centros de Pesquisa; Indústrias; Governo; Público, Instituições Civil, Organizações Não-Governamentais e Consumidores; e, Outras Organizações Internacionais); revisão dos documentos favoráveis e contrários à utilização do Princípio da Precaução como um mecanismo de contenção de riscos em situações de incertezas éticas, sociais e jurídicas da nanotecnologia; identificação das organizações mais ativas no contexto mundial em atividades envolvendo normalização das nanotecnologias; identifcação das principais Organizações Não-Governamentais envolvidas em projetos de recomendações em nanosegurança e nanoregulação; entre outras.
Finalmente, o capítulo 6 descreve as principais ações para promover ações harmonizadas em assuntos regulatórios da nanotecnologia no país. A posição do Brasil em aspectos de gestão de riscos dos nanomateriais e perspectivas sobre questões de regulação da nanotecnologia foram avaliados pela consultoria pública das páginas eletrônicas da Anvisa (Agência Nacional de Vigilância Sanitária), Fundacentro (entidade governamental do Brasil que atua em pesquisa científica e tecnologia na área de segurança e saúde dos trabalhadores), MCTI (Ministério da Ciência, Tecnologia e Inovação) e ABDI (Agência Brasileira de Desenvolvimento industrial).
“A inconsistência, as lacunas e as contradições dos resultados científicos em nanotoxicologia da literatura atual devem motivar novas possibilidades de planejamento estratégico e gestão de projetos em Ciências e Tecnologias, sem negligenciar as responsabilidades sociais e os impactos à saúde humana e ao meio ambiente”, conclui Gustaldi.
QUESTÕES ESPECÍFICAS EM SEGURANÇA E REGULAÇÃO DE NANOTECNOLOGIA
- Quais são os principais efeitos nocivos das nanopartículas?
- Quais os mecanismos de interação das nanopartículas com os sistemas biológicos?
- Quais as propriedades físico-químicas das nanopartículas são relevantes para um efeito à saúde humana?
- Quais são os impactos das nanopartículas ao meio ambiente a curto e longo prazo?
- Qual a melhor metodologia analítica para o monitoramento das nanopartículas frente a uma exposição ocupacional?
- Quais as estratégias de controle para as nanopartículas dispersas no ar?
- Como as nanopartículas podem ser mensuradas e os resultados correlacionados às propriedades específicas de cada tipo de nanopartícula?
- Quais os mecanismos de interação das nanopartículas engenheiradas com as células?
- As metodologias atuais para a avaliação de riscos das nanopartículas são eficientes para o monitoramento dos efeitos a curto e longo prazo?
- A propriedade de aglomeração das nanopartículas pode influenciar os resultados de determinação do parâmetro de doses, bem como modular o perfil de dose-resposta mediada por estresse oxidativo celular obtido por testes in vitro?
- Como a exposição às nanopartículas pode ser segura?
- Quais são os mecanismos de vulnerabilidade e citotoxicidade das nanopartículas?
- Quais são os mecanismos de dispersão e transformação das nanopartículas no meio ambiente?
- Quais são as principais moléculas de subprodutos e produtos de degradação envolvidas no ciclo de vida de um nanomaterial?
- Os modelos de extrapolação matemática são capazes de predizer a toxicidade de um nanomaterial?
CONTATOS DO PESQUISADOR
Antonio Carlos Guastaldi
guastald@iq.unesp.br
https://semaglupharm.com/# Safe delivery in the US
Semaglu Pharm: SemagluPharm – SemagluPharm
Lipi Pharm [url=https://lipipharm.shop/#]Lipi Pharm[/url] is atorvastatin the same as lipitor
Online statin drugs no doctor visit: lipitor vs statin – Safe atorvastatin purchase without RX
https://semaglupharm.shop/# Buy Rybelsus online USA
should i take coq10 with lipitor: lipitor icd 10 – LipiPharm
Rybelsus side effects and dosage [url=https://semaglupharm.shop/#]Order Rybelsus discreetly[/url] semaglutide vs liraglutide
http://crestorpharm.com/# rosuvastatin calcium 5 mg picture
Online pharmacy Rybelsus: semaglutide doses chart – Semaglu Pharm
https://semaglupharm.com/# SemagluPharm
Crestor Pharm: No doctor visit required statins – rosuvastatin 5 mg side effects
peptide sciences semaglutide [url=http://semaglupharm.com/#]Semaglu Pharm[/url] SemagluPharm
https://semaglupharm.com/# wegovy semaglutide
Lipi Pharm: LipiPharm – Lipi Pharm
Predni Pharm: prednisone 500 mg tablet – order prednisone from canada
rosuvastatin starting dose [url=https://crestorpharm.com/#]Buy cholesterol medicine online cheap[/url] CrestorPharm
https://prednipharm.shop/# 10 mg prednisone
https://semaglupharm.com/# Rybelsus for blood sugar control
Lipi Pharm: Lipi Pharm – Lipi Pharm
PredniPharm: average cost of prednisone 20 mg – PredniPharm
Buy statins online discreet shipping [url=https://crestorpharm.shop/#]Crestor Pharm[/url] Crestor Pharm
http://semaglupharm.com/# rybelsus pills for weight loss
Lipi Pharm: No RX Lipitor online – No RX Lipitor online
https://semaglupharm.shop/# semaglutide drug interactions
PredniPharm: prednisone over the counter australia – Predni Pharm
over the counter prednisone medicine [url=https://prednipharm.shop/#]prednisone 10mg cost[/url] PredniPharm
http://semaglupharm.com/# how many units is 2.4 mg of semaglutide
SemagluPharm: SemagluPharm – does semaglutide make you tired
https://semaglupharm.shop/# SemagluPharm
what does crestor pill look like [url=https://crestorpharm.com/#]Crestor Pharm[/url] does rosuvastatin cause weight gain?
Lipi Pharm: Lipi Pharm – lipitor with alcohol
Lipi Pharm: Lipi Pharm – LipiPharm
https://semaglupharm.shop/# SemagluPharm
Lipi Pharm [url=http://lipipharm.com/#]Lipi Pharm[/url] Generic Lipitor fast delivery
Semaglu Pharm: SemagluPharm – Semaglu Pharm
LipiPharm: Lipi Pharm – Lipi Pharm
https://prednipharm.com/# prednisone for sale without a prescription
https://semaglupharm.shop/# SemagluPharm
semaglutide los angeles [url=http://semaglupharm.com/#]SemagluPharm[/url] semaglutide over the counter
PredniPharm: 5 prednisone in mexico – PredniPharm
https://semaglupharm.com/# Semaglu Pharm
prednisone 60 mg daily [url=http://prednipharm.com/#]PredniPharm[/url] PredniPharm
Lipi Pharm: long term effects of lipitor – п»їBuy Lipitor without prescription USA
CrestorPharm: CrestorPharm – Crestor Pharm
https://semaglupharm.com/# is semaglutide the same as wegovy
https://crestorpharm.shop/# Crestor Pharm
crestor side effects in elderly [url=https://crestorpharm.com/#]Crestor Pharm[/url] why was crestor taken off the market
brand name of atorvastatin: lipitor and orange juice – lipitor what does it do
crestor moderate intensity dose: CrestorPharm – CrestorPharm
https://semaglupharm.com/# semaglutide cancer
which is better tirzepatide or semaglutide [url=https://semaglupharm.shop/#]SemagluPharm[/url] SemagluPharm
Semaglutide tablets without prescription: Semaglu Pharm – SemagluPharm
where to buy prednisone in australia: Predni Pharm – PredniPharm
https://semaglupharm.shop/# No prescription diabetes meds online
https://crestorpharm.shop/# is crestor over the counter
Meds From Mexico [url=http://medsfrommexico.com/#]mexican drugstore online[/url] purple pharmacy mexico price list
http://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
canada pharmacy online: Canada Pharm Global – canadian online pharmacy
onlinepharmaciescanada com: canadian drug stores – canadian discount pharmacy
reputable indian online pharmacy [url=https://indiapharmglobal.shop/#]pharmacy website india[/url] indianpharmacy com
http://indiapharmglobal.com/# indian pharmacies safe
canadian online drugs: Canada Pharm Global – legitimate canadian pharmacy online
India Pharm Global: Online medicine order – India Pharm Global
https://canadapharmglobal.com/# canada drugs online
https://canadapharmglobal.shop/# canadian pharmacy meds
Meds From Mexico: Meds From Mexico – Meds From Mexico
reputable canadian pharmacy [url=https://canadapharmglobal.shop/#]canadian discount pharmacy[/url] canadian pharmacy reviews
top 10 pharmacies in india: India Pharm Global – best india pharmacy
https://indiapharmglobal.shop/# pharmacy website india
India Pharm Global: п»їlegitimate online pharmacies india – reputable indian pharmacies
India Pharm Global [url=https://indiapharmglobal.shop/#]India Pharm Global[/url] India Pharm Global
reputable indian online pharmacy: mail order pharmacy india – India Pharm Global
https://canadapharmglobal.shop/# canada pharmacy online legit
https://medsfrommexico.shop/# Meds From Mexico
Meds From Mexico: Meds From Mexico – mexico pharmacies prescription drugs
mexico pharmacies prescription drugs [url=http://medsfrommexico.com/#]pharmacies in mexico that ship to usa[/url] best online pharmacies in mexico
canadian pharmacy phone number: northwest pharmacy canada – canadian pharmacy uk delivery
http://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
buying prescription drugs in mexico: medication from mexico pharmacy – mexico pharmacies prescription drugs
India Pharm Global [url=http://indiapharmglobal.com/#]India Pharm Global[/url] indian pharmacy paypal
https://medsfrommexico.com/# mexico drug stores pharmacies
India Pharm Global: India Pharm Global – India Pharm Global
http://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
best canadian online pharmacy: Canada Pharm Global – canadian pharmacy online
Meds From Mexico [url=https://medsfrommexico.shop/#]medicine in mexico pharmacies[/url] Meds From Mexico
https://indiapharmglobal.shop/# buy medicines online in india
world pharmacy india: India Pharm Global – India Pharm Global
pharmacies in mexico that ship to usa: Meds From Mexico – Meds From Mexico
India Pharm Global [url=https://indiapharmglobal.com/#]India Pharm Global[/url] top online pharmacy india
https://indiapharmglobal.com/# India Pharm Global
https://canadapharmglobal.com/# certified canadian international pharmacy
mexico pharmacies prescription drugs: purple pharmacy mexico price list – purple pharmacy mexico price list
canadian pharmacy online ship to usa: Canada Pharm Global – canadian pharmacy meds
https://canadapharmglobal.shop/# canadapharmacyonline legit
canada drug pharmacy [url=https://canadapharmglobal.shop/#]Canada Pharm Global[/url] canadian king pharmacy
canadian pharmacies compare: onlinepharmaciescanada com – prescription drugs canada buy online
herbalife bologna: vermox adulti prezzo – EFarmaciaIt
EFarmaciaIt [url=https://efarmaciait.com/#]EFarmaciaIt[/url] EFarmaciaIt
https://raskapotek.com/# Rask Apotek
http://papafarma.com/# taxfree malaga
Rask Apotek: Rask Apotek – rispose varme apotek
Rask Apotek: Rask Apotek – aceton apotek
https://efarmaciait.shop/# cure integratori
apotek outlet [url=http://svenskapharma.com/#]jobba pГҐ apotek[/url] Svenska Pharma
Papa Farma: Papa Farma – farmacia malaga
apotek serum: Svenska Pharma – coronatest apotek
https://papafarma.shop/# farmacia islas baleares vigo
https://papafarma.shop/# farmacia ventas
mycostatin a cosa serve [url=http://efarmaciait.com/#]artrosilene fiale brucia[/url] EFarmaciaIt
EFarmaciaIt: EFarmaciaIt – EFarmaciaIt
http://svenskapharma.com/# apotek lagerstatus
handstГ¶d apotek: Svenska Pharma – Svenska Pharma
farmacia online barata y fiable [url=https://papafarma.com/#]Papa Farma[/url] cialis 5 mg opiniones
EFarmaciaIt: EFarmaciaIt – EFarmaciaIt
http://papafarma.com/# Papa Farma
https://svenskapharma.shop/# var kan man köpa
Papa Farma [url=https://papafarma.com/#]Papa Farma[/url] Papa Farma
apotek Г¶ppet till 23: vitamin d apotek – Svenska Pharma
Rask Apotek: online apotek norge – Rask Apotek
https://svenskapharma.com/# alla apotek
apotek Г¶ppna [url=https://svenskapharma.shop/#]blodtryck pГҐ apotek[/url] Svenska Pharma
munnskold apotek: Rask Apotek – Rask Apotek
https://svenskapharma.shop/# läkemedel på nätet
apotek maps: apotek Г¶ppet annandag jul – apotek tamponger
https://svenskapharma.shop/# lansett apotek
zineryt soluzione prezzo [url=https://efarmaciait.com/#]EFarmaciaIt[/url] EFarmaciaIt
Papa Farma: Papa Farma – Papa Farma
https://svenskapharma.com/# Svenska Pharma
q10 apotek: gonorre test apotek – vГ¤tskeersГ¤ttning apotek
EFarmaciaIt [url=http://efarmaciait.com/#]farmacia spedizione gratuita da 20 euro[/url] foglio illustrativo zoely
https://svenskapharma.com/# Svenska Pharma
skГ¤ggolja apotek: apotek som Г¤r Г¶ppet nu – Svenska Pharma
https://svenskapharma.shop/# Svenska Pharma
opiniones lГnea directa ocu: traspaso farmacia madrid – farmacias barcelona online
farmacia ahorro valladolid [url=https://papafarma.com/#]elvira veterinario[/url] cbd farma
http://papafarma.com/# Papa Farma
vertiserc prezzo: vitamina dibase prezzo – buy ozempic online europe
EFarmaciaIt: prodotti online – vermox foglio illustrativo
https://svenskapharma.shop/# Svenska Pharma
apotek graviditetstest [url=https://svenskapharma.shop/#]african black soap apotek[/url] Svenska Pharma
EFarmaciaIt: vitamina d neonati forum – yaz recensioni
https://svenskapharma.com/# apotek hem
isopropanol apotek: Svenska Pharma – Svenska Pharma
http://papafarma.com/# casenlax pediatrico sobres
EFarmaciaIt [url=https://efarmaciait.com/#]EFarmaciaIt[/url] EFarmaciaIt
10 mg in ml: lavoro farmacista bologna – EFarmaciaIt
https://raskapotek.shop/# apotek sweden
Rask Apotek [url=https://raskapotek.com/#]munnbind barn apotek[/url] Rask Apotek
Svenska Pharma: varfГ¶r Г¤r min mens svart – Svenska Pharma
godkjente nettapotek: Rask Apotek – fysiologisk saltvann apotek
https://pharmaconnectusa.shop/# Pharma Connect USA
Pharma Connect USA [url=https://pharmaconnectusa.shop/#]compounding pharmacy synthroid[/url] Pharma Connect USA
minceur discount avis: Pharma Confiance – Pharma Confiance
https://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
Pharma Connect USA: Pharma Connect USA – tour de pharmacy online free
medicijnen snel bestellen: medicijnen apotheek – farmacie medicijn
le livre dont vous ГЄtes la victime questionnaire [url=https://pharmaconfiance.com/#]metronidazole grossesse[/url] grande pharmacie des drakkars
http://pharmajetzt.com/# appotheke online
Pharma Connect USA: AebgMaync – pharmacy store window
https://pharmaconnectusa.com/# the drug store
Pharma Jetzt: PharmaJetzt – PharmaJetzt
http://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
Medicijn Punt [url=https://medicijnpunt.com/#]mijn apotheek medicijnen[/url] MedicijnPunt
nps online pharmacy reviews: how much is percocet at the pharmacy – PharmaConnectUSA
online apotheek – gratis verzending: MedicijnPunt – betrouwbare online apotheek
http://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
https://pharmaconnectusa.shop/# Pharma Connect USA
Pharma Confiance [url=https://pharmaconfiance.shop/#]pharmcie[/url] Pharma Confiance
PharmaJetzt: shopapotjeke – Pharma Jetzt
gГјnstige online apotheke auf rechnung: Pharma Jetzt – versandapotheke bad steben
https://medicijnpunt.com/# medicine online
Pharma Confiance [url=https://pharmaconfiance.com/#]acheter wegovy en ligne[/url] Pharma Confiance
pharmacie de garde sarthe: Pharma Confiance – Pharma Confiance
https://pharmajetzt.com/# Pharma Jetzt
Pharma Connect USA: mexican pharmacy online – cetirizine pharmacy
https://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
pharmacie devulder [url=http://pharmaconfiance.com/#]Pharma Confiance[/url] Pharma Confiance
online pharmacy loratadine: rhinocort epharmacy – Pharma Connect USA
http://pharmaconfiance.com/# croquette lapsa avis
Pharma Jetzt: online pharmacy – online spotheke
apotheek online [url=https://pharmajetzt.shop/#]shop apothke[/url] cantura akut 12 apotheke
PharmaConnectUSA: boots pharmacy xenical – Pharma Connect USA
http://pharmaconnectusa.com/# mebendazole online pharmacy
Pharma Confiance: acheter saxenda sans ordonnance – saxenda achat
https://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
Pharma Confiance [url=http://pharmaconfiance.com/#]amoxicilline en vente libre[/url] brosse pour chien professionnelle
https://medicijnpunt.com/# online drugstore netherlands
PharmaJetzt: apotal – ihre versandapotheke – Pharma Jetzt
apotheek online: Pharma Jetzt – medikamente kaufen
best online ambien pharmacy [url=https://pharmaconnectusa.shop/#]online pharmacy greece[/url] fluoxetine pharmacy
https://medicijnpunt.com/# MedicijnPunt
pharmacie du grand paris: pure vente Г domicile – pharmacie paris 10
Pharma Connect USA: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
Pharma Confiance [url=http://pharmaconfiance.com/#]avene test peau[/url] Pharma Confiance
https://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
medicijnen zonder recept met ideal: netherlands pharmacy online – MedicijnPunt
online apotehke: aporheke – PharmaJetzt
https://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
MedicijnPunt [url=https://medicijnpunt.com/#]MedicijnPunt[/url] online apotheek nederland zonder recept
internetapotheek spanje: MedicijnPunt – inloggen apotheek
shopapotjeke: medikamente shop apotheke – shopa
http://pharmajetzt.com/# PharmaJetzt
Medicijn Punt [url=https://medicijnpunt.shop/#]wat is mijn apotheek[/url] medicijnen kopen online
http://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
achat ozempic: Pharma Confiance – cachet tadalafil
online apotheke gГјnstig: PharmaJetzt – PharmaJetzt
http://pharmajetzt.com/# günstigste online apotheke
site pharmacie pas cher: Pharma Confiance – Pharma Confiance
PharmaConnectUSA: HOME – PharmaConnectUSA
https://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
apo apotheke online: Pharma Jetzt – gГјnstige online apotheke
wg online pharmacy review: cialis viagra online pharmacy – pharmacy famotidine
http://pharmaconfiance.com/# ketoderm gel sachet
https://medicijnpunt.com/# Medicijn Punt
Pharma Confiance: urgo pharmacien – offre pharmacien officine
medicijne: Medicijn Punt – medicijn online
http://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
mexican pharmacy ambien: sams club pharmacy – PharmaConnectUSA
http://medicijnpunt.com/# medicijnen bestellen
MedicijnPunt: MedicijnPunt – apotheek producten
https://pharmaconfiance.com/# Pharma Confiance
medikamenten preisvergleich: PharmaJetzt – shops apotheke
https://pharmajetzt.shop/# luitpoldapotheke bad steben
PharmaJetzt: Pharma Jetzt – shop apotheke versandkosten
Pharma Confiance: Pharma Confiance – 120 ml de lait en g
http://pharmaconfiance.com/# discount pharmacy
internetapotheke versandkostenfrei: Pharma Jetzt – apotheke online
https://pharmajetzt.shop/# Pharma Jetzt
https://pharmaconnectusa.shop/# tadalafil online pharmacy
shp apotheke: PharmaJetzt – Pharma Jetzt
PharmaJetzt: PharmaJetzt – PharmaJetzt
http://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
online medicijnen kopen zonder recept: digitale apotheek – online apotheek nederland met recept
acheter kamagra en ligne: Pharma Confiance – Pharma Confiance
https://medicijnpunt.com/# apotheke nl
https://medicijnpunt.shop/# MedicijnPunt
Pharma Connect USA: PharmaConnectUSA – PharmaConnectUSA
guigoz pharmacie: malarone prix moins cher – Pharma Confiance
http://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
online apotheek nederland: Medicijn Punt – MedicijnPunt
onlinr apotheke: Pharma Jetzt – shopaptheke
Pharma Connect USA: meds online without doctor prescription – Pharma Connect USA
http://pharmaconnectusa.com/# PharmaConnectUSA
https://pharmajetzt.com/# inline apotheke
PharmaJetzt: pillen kaufen – PharmaJetzt
die gГјnstigste online apotheke: apothek – apotheken online shop
http://pharmaconnectusa.com/# rx pharmacy near me
overseas pharmacies: best pharmacy store – PharmaConnectUSA
Pharma Confiance: Pharma Confiance – Pharma Confiance
MedicijnPunt [url=http://medicijnpunt.com/#]MedicijnPunt[/url] online apotheek gratis verzending
http://pharmaconfiance.com/# chat thГ©rapeutique prix
Medicijn Punt: Medicijn Punt – onlineapotheek
belgie apotheek online: Medicijn Punt – MedicijnPunt
https://pharmaconfiance.shop/# fort tonique
Pharma Connect USA: all in one pharmacy – Pharma Connect USA
Pharma Confiance [url=https://pharmaconfiance.shop/#]parapharmacie franГ§aise en ligne[/url] ou acheter fleur de bach pour chat
aptoheek: apotheek nederland – MedicijnPunt
https://medicijnpunt.shop/# wat is mijn apotheek
https://pharmaconnectusa.shop/# Pharma Connect USA
apotheek online: PharmaJetzt – Pharma Jetzt
PharmaJetzt: versand apotheke deutschland – shop apotheke auf rechnung
Pharma Confiance [url=https://pharmaconfiance.shop/#]Pharma Confiance[/url] chaussure gbb avis
https://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
PharmaJetzt: Pharma Jetzt – Pharma Jetzt
apotheke online ohne versandkosten: online-apotheke versandkostenfrei ab 10 euro – tabletten erkennen
Pharma Confiance: fauteuil roulant pour chat – Г quoi correspond 50 g de croquette pour chat
Pharma Jetzt: medikamente online bestellen mit rezept – luitpold apotheke wГјrzburg
https://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
PharmaConnectUSA [url=http://pharmaconnectusa.com/#]diplomat pharmacy[/url] propecia in pharmacy
https://pharmaconnectusa.com/# Pharma Connect USA
caudalie sГ©rum anti imperfection avis: Pharma Confiance – Pharma Confiance
comment sucer sans les dents: phamracie – Pharma Confiance
https://medicijnpunt.shop/# netherlands online pharmacy
online pharmacy cialis no prescription [url=https://pharmaconnectusa.com/#]generic cialis us pharmacy[/url] Pharma Connect USA
PharmaJetzt: medik – PharmaJetzt
ca board of pharmacy: online pharmacy buy viagra – navarro pharmacy miami
https://pharmajetzt.shop/# intenet apotheke
Pharma Confiance: Pharma Confiance – prix tadalafil 5 mg
http://pharmaconnectusa.com/# ativan online pharmacy
PharmaConnectUSA [url=http://pharmaconnectusa.com/#]mexican pharmacy lortab[/url] can you buy clomid from a pharmacy
Pharma Jetzt: shopaptheke – PharmaJetzt
Pharma Jetzt: PharmaJetzt – online apotheke mit rechnung
https://pharmaconnectusa.shop/# olanzapine online pharmacy
kroger pharmacy near me: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
mes chats ne se supportent plus [url=https://pharmaconfiance.com/#]Pharma Confiance[/url] Pharma Confiance
tylenol pharmacy scholarship 2012: Pharma Connect USA – Pharma Connect USA
https://medicijnpunt.shop/# aptoheek
https://pharmaconnectusa.com/# doxepin pharmacy
Pharma Jetzt: online versandapotheke – Pharma Jetzt
cГґlon irritable et anxiolytique: pharmacie qui livre – vente parapharmacie
versandapotheke versandkostenfrei [url=http://pharmajetzt.com/#]medikamente online[/url] Pharma Jetzt
medicament livraison: Pharma Confiance – actualitГ©s pharmaceutiques
https://pharmajetzt.shop/# PharmaJetzt
boots pharmacy mebendazole: PharmaConnectUSA – xl pharmacy generic viagra
http://canrxdirect.com/# buying from canadian pharmacies
india online pharmacy: IndiMeds Direct – indian pharmacies safe
TijuanaMeds [url=https://tijuanameds.shop/#]TijuanaMeds[/url] TijuanaMeds
http://canrxdirect.com/# reputable canadian online pharmacy
mexico pharmacies prescription drugs: TijuanaMeds – TijuanaMeds
IndiMeds Direct: IndiMeds Direct – online shopping pharmacy india
https://tijuanameds.shop/# pharmacies in mexico that ship to usa
reputable canadian online pharmacy [url=http://canrxdirect.com/#]CanRx Direct[/url] safe canadian pharmacies
TijuanaMeds: TijuanaMeds – mexican drugstore online
https://indimedsdirect.com/# IndiMeds Direct
mexico pharmacies prescription drugs: TijuanaMeds – pharmacies in mexico that ship to usa
https://indimedsdirect.com/# IndiMeds Direct
indianpharmacy com [url=https://indimedsdirect.shop/#]IndiMeds Direct[/url] IndiMeds Direct